Het zijn roerige tijden. Er gaat geen dag voorbij dat ik er niet aan denk. Elke avond in bed bedenk ik wat ik erover zou kunnen schrijven, welke ervaring ik zou kunnen delen. In het donker spreek ik zinnen in op de memorecorder op mijn telefoon. Tegelijkertijd vraag ik me af wat mijn testimonials nog kunnen toevoegen aan de stroom verhalen die ik de afgelopen weken voorbij heb zien komen. Ik heb ze verslonden, die verhalen. Hoe ellendig ik er ook van werd, het deed me goed om ze te lezen. Elk verhaal zei: je bent niet alleen. Je bent niet de enige sukkel die niet in staat was een situatie goed in te schatten. 19 was ik, roekeloos en naïef (nu zou ik gewoon zeggen: jong. Nu zou ik zeggen: ik wilde leven). Toen dacht ik: eigen schuld. Had ik die twee jongens maar niet bij me thuis moeten uitnodigen. De eerste die ik het vertelde, mijn beste vriendin, keek me aan van: tja, wat had je dan verwacht?* Daarna duurde het ruim tien jaar voordat ik weer iemand in vertrouwen nam.
Toen ik er een verhaal over schreef voor mijn debuutbundel, schreef de persklaarmaker (v) met een scherp potlood in de kantlijn: ‘Ze had die lui toch zelf in huis gehaald?’
Teruggefloten, op mijn plaats gezet. Eigen schuld, niet zeuren. Dat gevoel is nooit helemaal weggegaan. Het woord schaamte viel vaak in de discussie de afgelopen weken, terloops, zonder verdere uitleg. Wat ik miste was iemand die uitlegde hoe schaamte te werk gaat. Hoe krachtig en verwoestend het is.
Dat enorme hoeveelheden vrouwen en ook mannen, ondanks die schaamte, de afgelopen weken naar buiten traden met hun verhaal, heeft mij ontzettend goed gedaan. Ik voelde me gesteund en verbonden met anderen dankzij die verhalen. Eerst was ik iemand met een morsig geheim, nu besef ik dat ik al die tijd deel heb uitgemaakt van een morsige samenleving. Het had niks met mij te maken, het is een algemeen probleem, waar we met z’n allen een oplossing voor moeten zien te vinden.
Daarom is het des te pijnlijker om iemand als Hanneke Groenteman in DWDD te horen zeggen dat zij nooit is lastiggevallen omdat ze niet aantrekkelijk genoeg was, en van zich af wist te bijten. Als Hanneke zich een béétje had ingelezen – geen vreemde eis, toch, voor een talkshowgast? – had ze geweten dat alle soorten vrouwen worden verkracht, aangerand en bepoteld: knappe vrouwen, lelijke vrouwen, verlegen vrouwen, dominante vrouwen, bejaarde vrouwen, ja, zelfs baby’s. Seksueel geweld heeft niks met lust te maken maar alles met macht; dat wordt nu al twee weken lang overal dagelijks herhaald – en Hanneke weet het nog niet? Wil Hanneke Groenteman zo snel mogelijk naar de uitgang komen en haar lidmaatschap van de feministische club inleveren?
Aleid Truijens, nog zo een, die lijkt gewoon in het verkeerde verhaal beland met haar ‘elk meisje is wel eens met een docent naar bed geweest in ruil voor betere cijfers.’
Wat is het met die vrouwen? Jessica Durlacher – ik weet niet eens waar ik moet beginnen. Vrouwen moeten niet zeuren, het hoort er gewoon bij als je jong bent, the ways of the world? Jessica Durlacher: ga je schamen, diep schamen.
Ik heb zó veel onzin voorbij zien en horen komen. Vrouwen zouden zichzelf slachtofferen (zoek het woord ‘slachtoffer’ even op in het woordenboek, alsjeblieft), de discussie zou met te weinig humor gepaard gaan (note to self: meer verkrachtingsgrappen maken) en mannen klaagden dat ze straks niet eens meer een hand op een vrouwenschouder mochten leggen (please...).
Gelukkig las ik ook goeie stukken van mannen. Op Facebook vooral. Want, zei een schrijver van zo’n stuk, hij had het aangeboden aan kranten, maar die wilden ‘de discussie juist een beetje afbouwen’.
Nee. De discussie begint pas. We hebben met z’n allen een stinkende wond opengekrabd. Daar gaan we nu geen Disneypleister meer op plakken.
*Twintig jaar na dato vertelde de vriendin me als jong meisje te zijn verkracht door een familielid. Ze had er nooit over gesproken. Misschien verklaarde dat haar reactie op mijn verhaal: daar praten we niet over, we stoppen het weg, diep weg.
